«بانک زمان» راهی برای احیای مشارکت اجتماعی با الهام از اعتماد و تکنولوژی

به گزارش روز پنجشنبه گروه علمی ایرنا از معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری، سعید زاهدی در پنل «بیان تجربه کسب‌وکارهای اجتماعی» با تأکید بر ضرورت بازگشت به مدل‌های اجتماعی مبتنی بر همکاری، از اجرای موفق این طرح در چند منطقه پایلوت خبر داد.

وی با انتقاد از دیدگاه رقابتی غالب در جامعه، گفت: ما گرفتار نوعی تصور داروینیستی از رشد شده‌ایم؛ در حالی‌که مدل‌های مبتنی بر همکاری، ماندگارتر و موفق‌ترند.

زاهدی با اشاره به ساختار سنتی جوامع ایرانی که مبتنی بر اعتماد و مشارکت بوده‌اند، تأکید کرد که این سرمایه‌های اجتماعی امروز نیاز به احیا دارند.

بانک زمان مدلی است که در آن افراد به‌جای پول، زمان و مهارت خود را مبادله می‌کنند. برای نمونه، فردی می‌تواند یک ساعت از وقت خود را صرف آموزش کرده و در مقابل، از خدمت دیگری در همان مدت استفاده کند.

به گفته زاهدی، این مدل به‌ویژه در مناطق دارای بیکاری بالا اما دارای نیروی انسانی ماهر و وقت‌دار، بسیار کارآمد است.

یکی از نوآوری‌های اجرایی در مدل ایرانی بانک زمان، استفاده از بلاک‌چین برای ایجاد اعتماد و ساختار غیرمتمرکز است. زاهدی توضیح داد که این فناوری به شفافیت، جلوگیری از تقلب و تسهیل مبادله کمک می‌کند. وی همچنین به چالش‌های فرهنگی این مسیر از جمله بی‌اعتمادی عمومی و مقاومت در برابر مشارکت داوطلبانه، اشاره کرد.

زاهدی باور دارد که با استمرار و آموزش، می‌توان بانک زمان را به ابزاری مؤثر برای توانمندسازی محلات کم‌برخوردار، تقویت سرمایه اجتماعی و توسعه کسب‌وکارهای مردمی بدل کرد.

وی افزود: این یک مدل، ایرانی و بومی‌شده است که می‌تواند پاسخگوی نیازهای اجتماعی امروز ما باشد.

به گزارش ایرنا، در سال ۲۰۱۲ در یکی از شهرهای سوئیس به منظور افزایش نیروی انسانی شاغل در بخش مراقبت از سالمندان، یک طرح آزمایشی با عنوان بانک زمان برای جذب و اشتغال مجدد کارکنان بازنشسته بخش خدمات مراقبت از سالمندان اجرا شد.

در این طرح، بازنشستگان بالای ۶۰ سال بخش مراقبت از سالمندان که خود قبلا در این بخش شاغل بوده و دارای وقت آزاد بودند می‌توانستند در قالب بانک زمان برای مراقبت از سالمندان بالای ۸۰ سال مشارکت کنند و براساس تعداد ساعات مراقب از آنها در حساب خود زمان پس‌انداز کنند و زمانی که خود پیرتر شدند و به مراقبت نیاز داشتند زمان پس‌انداز شده را برای دریافت خدمات مراقبتی خرج کنند.

در ایران نیز با افزایش جمعیت سالمندان و نیاز روزافزون به خدمات مراقبتی، مفهوم بانک زمان در قالب بند الحاقی لایحه برنامه هفتم پیشرفت مطرح شده است؛ چنانچه در آبان‌ماه ۱۴۰۲ در ادامه بررسی این لایحه، وزارت تعاون موظف شد تا بانک زمان را راه‌اندازی کند.