عارف: تهیه سند ملی نظام نوآوری باید در اولویت قرار گیرد

محمدرضا عارف در جلسه شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری با بیان اینکه انقلاب اسلامی یک انقلاب فرهنگی مبتنی بر علم و دانش است، خاطرنشان کرد: در بیانات امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری از علم و فناوری به عنوان ابزاری برای خدمت به بشریت تعبیر شده است.

وی ادامه داد: شورای عالی عتف را یکی از شوراهای بالادستی و مهم نه تنها برای نهادهای علمی و فناوری، بلکه برای تمامی نهادهای اجرایی، مدیریتی و صنفی و پیشتاز تحقق اهداف عالیه نظام و مطالبات مردم می‌دانیم و انتظار داریم این شورا هر دو ماه یکبار تشکیل شود.

معاون اول رئیس جمهور با بیان اینکه جنگ 12 روزه را فجیع ترین مردمی که هیچ معیاری نمی دانند بر ما تحمیل کردند، گفت: دستاوردهای ما در این جنگ به دلیل توجه به علم و فناوری بود و اگر در عرصه علم و فناوری جدی تر و مصمم تر بودیم، می توانستیم در این جنگ قوی تر ظاهر شویم. یکی از دستاوردهای این 12 روز دفاع مقدس این بود که به این نتیجه رسیدیم که چاره ای جز اولویت علم و فناوری نداریم.

عارف خاطرنشان کرد: اگر به دنبال کسب دستاوردهای دانشگاه هستیم باید در این گونه گردهمایی ها برای تصمیم گیری و اجرا به نتیجه برسیم چرا که افراد حاضر در این جلسه از بزرگان آموزش عالی، علم و فناوری کشور هستند.

وی افزود: بیش از هر زمان دیگری نیازمند جهش علمی و فناوری هستیم. این جهت گیری در سند چشم انداز توسعه و فرمایشات رهبر معظم انقلاب وجود دارد. سند چشم انداز 20 ساله مبتنی بر علم و فناوری بود و اگر می توانستیم به اهداف این سند در حوزه علم و فناوری برسیم، به سایر اهداف خود نیز دست پیدا می کردیم، زیرا علم و فناوری نه تنها با سایر بخش ها رقابت نمی کند، بلکه به آنها کمک می کند.

معاون اول رئیس جمهور با بیان اینکه در سند چشم انداز 20 ساله، فناوری های نوظهور برای کشور در اولویت قرار گرفته اند، گفت: با این حال هنوز با این هدف فاصله داریم و راهی جز بررسی و تحلیل گذشته برای رسیدن به آن جایگاه در 3 سال آینده نداریم و اگر به این هدف نرسیم، همه مسئولیت داریم.

عارف خاطرنشان کرد: مقام معظم رهبری بر اقتدار علمی کشور و هدایت جریان علمی جهانی با هویت ایرانی – اسلامی تاکید فراوان دارند و دستیابی به این اقتدار علمی عهد و پیمانی برای همه ماست. با یک انسجام مدیریتی می توان به این اقتدار علمی دست یافت.

وی در ادامه یادآور شد: شورای عالی عتف در دهه 80 مرجع تقنینی خوبی بود که نخبگان کشور را دور هم جمع کرد و موضوع علم و فناوری را در چارچوب اسناد بالادستی مدیریت کرد.

عارف تاکید کرد: شورای عطاف باید مرکز هماهنگی و تصمیم گیری ملی در حوزه علم و فناوری باشد و نظام تصمیم گیری و اجرای برنامه علمی کشور را یکپارچه کند. در این زمینه تهیه سند نظام ملی نوآوری باید در اولویت شورای عطاف قرار گیرد تا مسیر تجاری سازی علم و خلق ثروت از دانش فراهم شود.

معاون اول رئیس جمهور با اشاره به اینکه شرایط دانشگاه های کشور با اول انقلاب متفاوت است و شاید جوانان امروز باور نکنند که شرایط ما در آن زمان چگونه بود، خاطرنشان کرد: تا سال 60 175 هزار دانشجو در داخل کشور و بیش از آن در خارج از کشور داشتیم، اما اکنون شرایط تغییر کرده است.

وی ادامه داد: جهش علمی رسالت ملی همه ماست، زیرا بدون جهش علمی نمی توان بر چالش های کشور فائق آمد، بنابراین باید ارتباط بیشتری بین دولت، صنعت و دانشگاه وجود داشته باشد و شورای عطاف نیز اولویت های پژوهشی را برای مسیر جهش علمی مشخص کند. صندوق های نوآوری نیز باید نهادهایی را که در مسیر جهش علمی کشور حرکت می کنند، تقویت کنند.

معاون اول رئیس جمهور با تاکید بر اینکه می توان ایران را به یک مرجع علمی جهانی تبدیل کرد، افزود: توسعه فناوری های نوین و هوش مصنوعی باید ادامه یابد، ما در توسعه فناوری های جدید موفق بودیم، زمانی که اولین حمله شیمیایی در جنگ 8 ساله تحمیلی به ایران انجام شد، از دانشمندان شیمی کشور خواستیم کمک کنند. در این زمینه مصونیت داریم. ما در زمینه بیوتکنولوژی پیشرو هستیم.

عارف همچنین تصریح کرد: کسب رتبه تک رقمی در علم و فناوری وظیفه ای است که مقام معظم رهبری مشخص کرده اند و می توانیم به این هدف نیز برسیم. اقدامات خوبی آغاز شده است اما نیازمند هم افزایی و تقسیم کار ملی هستیم. اگر این اتفاق بیفتد، دستور مقام معظم رهبری در حوزه هوش مصنوعی در آینده نزدیک محقق خواهد شد. هوش مصنوعی یک ضرورت انکارناپذیر است و اگر آن را انتخاب نکنیم با هزینه های زیادی به ما تحمیل می شود.

وی تصریح کرد: انتقال فناوری تنها هزینه هایی را به ما تحمیل می کند باید بپذیریم که واردات صنعتی با آلودگی همراه است و این آلودگی با 20 سال قبل متفاوت است و می تواند آثار مخرب جبران ناپذیری به همراه داشته باشد بنابراین نمی توان در این زمینه سهل انگاری و کوتاهی کرد و فقط نگاه علمی داشت. شورای عالی عطاف نیز باید به این مسائل رسیدگی کند.

معاون اول رئیس جمهور با اشاره به اهمیت سواد دیجیتال و توجه مناسب به آن در برنامه هفتم پیشرفت، گفت: آموزش مستمر مدیران باید دنبال شود و به روز شوند. تهدیدات کشور کاملاً نرم شده است و برای مقابله با این تهدیدات ابزاری جز علم و فناوری نداریم.

عارف همچنین به اهمیت دیپلماسی علمی اشاره و تصریح کرد: به دلایل مختلف از جمله محدودیت منابع، ارتباط ما با دنیای علم قطع شده است، در حالی که راهی جز تعامل جدی با دنیای علم و دانشمندان بزرگ دنیا که علاقه مند به همکاری با ما هستند نداریم. در حال حاضر بازدیدهای علمی متوقف شده و در همایش های علمی و فرصت های علمی شرکت نمی کنیم که این فقط صورت مشکل پاک شدن است. استادی که فرصت مطالعه نداشته و از تحولات علمی دنیا بی خبر است می خواهد چه کار کند؟ واضح است که همان اقدامات 15 سال پیش مطرح می شود در حالی که ما باید دانشمندان خود را به روز نگه داریم.

وی با بیان اینکه باید بپذیریم که وارد مرحله دانشگاه های نسل سوم و چهارم شده ایم، تصریح کرد: این دانشگاه ها مسئولیت اجتماعی دارند و باید مشکلات جامعه را حل کنند، اما یکی از روسای دانشگاه می گوید دانشگاهی که نمی گذارید خودش مشکلاتش را حل کند، چطور انتظار دارید مشکلات کشور را حل کند؟ این کلمه صحیح است. ما معتقدیم دانشگاه ها باید یک نهاد علمی عمومی باشند و هیچ گونه مداخله اداری و دستوری از خارج انجام نشود. از چنین دانشگاهی می توان انتظار داشت که مشکلات کشور را حل کند.

معاون اول رئیس جمهور در ادامه به نارضایتی های مختلف در کشور از جمله بحران آب اشاره کرد و تصریح کرد: چه کسانی باید این مسائل را حل کنند؟ اگر بتوانیم از ظرفیت علمی کشور استفاده کنیم، اختلاف نظرها حل می شود. ما هیچ نیازی به متخصصان خارج از کشور نداریم و مدعی هستیم که کارشناسان ما نه تنها مشکلات کشور بلکه مشکلات جهان اسلام را نیز می توانند حل کنند و وظیفه ماست که ذخایر علمی خود را در اختیار کشورهای همسایه و مسلمان قرار دهیم.

عارف همچنین با اشاره به اینکه پژوهش ها باید در راستای نیازهای راهبردی کشور باشد، خاطرنشان کرد: امروز می دانیم که اولویت های علمی کشور برای 3 سال آینده چیست، بنابراین باید این پژوهش ها را با یک تقسیم کار ملی دنبال کنیم و نه تنها از چاپ مقاله خوشحال باشیم، بلکه باید بررسی کنیم که رتبه ما در حوزه علم و فناوری چقدر است؟ جایگاه فعلی ما در این زمینه شایسته کشور نیست.

وی با اشاره به اهمیت استفاده از نخبگان ایرانی در خارج از کشور گفت: ایرانی هر کجا که باشد ایرانی محسوب می شود. دل نخبگان ایرانی که به هر دلیلی در خارج از کشور مانده اند با ایران است. ما باید مکانیزمی برای حفظ، نگهداری و بازگرداندن نخبگان طراحی کنیم. طرح سربازی نخبگان خارج از کشور در دهه 60 با مصوبه مقام معظم رهبری اجرا شد که البته فقط مختص پزشکان بود اما اکنون برای همه نخبگان اجرا می شود. دانشمندان جوان ما در این طرح دو ماهه به ایران می آیند، خیلی به ما کمک می کنند، پس چرا ما به آنها نگاه منفی داریم؟ چرا می خواهیم به رابطه دانشمند جوانی که به هر دلیلی نمی تواند در ایران بماند، پایان دهیم؟ این نخبگان باید بتوانند به راحتی در کشور تردد کنند تا جوانان ما از این فرصت استفاده کنند.

معاون اول رئیس جمهور ادامه داد: برای مهاجرت معکوس نیز باید برنامه ریزی کنیم. با وجود ملاحظات امنیتی مانع اجرای طرح بازگشت موقت نخبگان به کشور شده ایم. دانشمندان ایرانی می خواهند به کشور ادای احترام کنند، اما به هر دلیلی نمی خواهند در ایران بمانند، باید با آنها همکاری کنند. برخی از افرادی که در دهه 60 به طور موقت به ایران آمدند در کشور ماندند. باید در قالب یک طرح ویژه برای بازگشت دائم یا موقت نخبگان ایرانی به خارج از کشور تلاش کنیم.

عارف در ادامه گفت: ذهنیت مثبتی نسبت به ایران در منطقه وجود دارد و می توانیم در زمینه فناوری های نوظهور با آنها همکاری کنیم.

وی افزود: ما در حوزه داده های علمی مشکل داریم که باید با طراحی مکانیزمی برای سامانه داده آن را حل کنیم. هر بایت داده برای ما ارزشمند است.

معاون اول رئیس جمهور با تاکید بر ضرورت تحقق عدالت علمی و اختصاص سهم مناسب از تولید ناخالص ملی برای پژوهش گفت: باید به سمت یک جهش علمی حرکت کنیم تا بتوانیم در 3 سال آینده به اهداف سند چشم انداز 20 ساله علم و فناوری دست پیدا کنیم.

عارف همچنین گفت: شورای عالی عتف باید در زمینه ارتقای اثربخشی تصمیمات خود و نظارت بر اجرای آنها، تدوین سند نظام ملی نوآوری، ساماندهی نظام اولویت بندی پژوهش، تقویت زنجیره تبدیل علم به ثروت، توجه به عدالت آموزشی و طراحی سازوکار بازگشت نخبگان اقدام کند.

لازم به ذکر است در سی امین جلسه شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری؛ طرح جامع مطالعه و طراحی دانشگاه نسل چهارم، تهیه و طراحی بسته آموزشی مدیران علم و فناوری، تهیه و اجرای سند نظام ملی نوآوری کشور، تهیه بسته خط مشی جهش علمی و کسب مرجعیت علمی، طراحی سازوکار ملی تعاملات علم و فناوری و دیپلماسی، طراحی بسته سیاستی برای طرح‌ریزی پژوهشی معطوف به مهاجرت و حمایت از معضلات الکترونیکی. و توجه به عدالت اجتماعی، طراحی بسته سیاستی توسعه هوش مصنوعی و ارتقای سواد دیجیتال با همکاری سایر نهادها و نهادها، تصویب سیاست های انتشار آمار و اطلاعات نظام علمی، فناوری و نوآوری در پایگاه های بین المللی و تعیین اعضای حقیقی هیأت امنای شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری به تصویب رسید.

انتهای پیام/